Beth yw athroniaeth addysg?

Mae athroniaeth addysg yn gangen o athroniaeth sy’n ystyried natur a nodau addysg, o safbwynt damcaniaethol ac ymarferol. Mae’n un o ganghennau cymhwysol neu ymarferol athroniaeth, sy’n ymroddedig i archwilio nodau, dulliau, egwyddorion, ffurfiau ac ystyr addysg.

Mae meysydd archwilio cyffredin o fewn athroniaeth addysg yn cynnwys:

• Agweddau, gwerthoedd, a chredoau unigolion a sefydliadau, a sut mae’r rhain yn dylanwadu ar athroniaeth addysgu neu ddysgu unigolyn mewn amgylcheddau addysgol – o ran cwricwlwm craidd ac yn ymhlyg.
• Dadansoddiad o wahanol ddulliau addysgeg o fewn addysg.
• Natur gwybodaeth.
• Y berthynas rhwng myfyrwyr, athrawon ac addysgwyr eraill.
• Cyflwr addysg mewn gwahanol gyd-destunau a sefyllfaoedd.
• Materion gyda pholisïau ac arferion addysgol ymarferol. Er enghraifft, gall dadleuon ganolbwyntio ar bynciau fel profion ac asesiadau safonol, cyllid ysgolion, a dylanwadau economaidd-gymdeithasol ar ddeilliannau addysgol.
• Croestoriad athroniaeth addysg â meysydd pwnc megis hanes, seicoleg, a chymdeithaseg, yn ogystal â meysydd eraill o athroniaeth, megis epistemoleg , metaffiseg, moeseg, athroniaeth wleidyddol, athroniaeth gwyddoniaeth, ac athroniaeth y meddwl.

Beth yw prif athroniaeth addysg?

Mae sawl maes o fewn athroniaeth addysg, er y bydd pob un fel arfer yn perthyn i un o dri gwersyll neu draddodiadau athronyddol:

1. Athroniaeth sy’n canolbwyntio ar y myfyriwr.
2. Athroniaeth sy’n canolbwyntio ar yr athro.
3. Athroniaeth sy’n canolbwyntio ar gymdeithas.

Hanfodaeth

Mae hanfodaeth addysgol yn canolbwyntio ar yr hyn y mae ei chefnogwyr yn ei gredu yw’r sgiliau a’r pynciau hanfodol y dylai pob plentyn ifanc eu dysgu yn safonol yn eu blynyddoedd ffurfiannol, er bod enghreifftiau hefyd o hanfodaeth mewn ysgolion uwchradd ac mewn addysg uwch. Bydd diffiniadau o ‘hanfodol’ yn amrywio yn dibynnu ar ddiwylliant, ond yn nodweddiadol yn cynnwys meithrin sgiliau darllen, ysgrifennu a mathemateg. Mae hanfodaeth yn dibynnu ar drosglwyddo gwybodaeth o athro i fyfyriwr, ac fe’i hystyrir yn ddull traddodiadol o addysgu a dysgu.

Lluosflwydd

Mae lluosflwydd addysgol yn hybu’r syniad y dylai disgyblion ddatblygu’r wybodaeth a’r sgiliau a fydd yn berthnasol a phwysig yn barhaol o fewn cymdeithas, gan ganolbwyntio ar egwyddorion, yn hytrach na ffeithiau, a datblygiad personol, yn hytrach na sgiliau hanfodol.

Blaengaredd

Mae blaengaredd addysgol, yn wrthgyferbyniad i hanfodiaeth. Gyda ffocws ar ddysgu archwiliadol, trwy brofiad, caiff dysgwyr eu cefnogi i ddatblygu sgiliau datrys problemau a meddwl yn feirniadol, yn ogystal â sgiliau cymdeithasol. Mae dysgu fel arfer yn gydweithredol, ac yn canolbwyntio ar gyfrifoldeb cymdeithasol, gwasanaeth cymunedol, a dysgu gydol oes.

Adferiadaeth cymdeithasol

Mae adferiadaeth cymdeithasol mewn addysg yn canolbwyntio’n bennaf ar broblemau cymdeithasol – megis newid hinsawdd, hiliaeth, tlodi a thrais – ac addysgu plant fel eu bod yn gallu mynd i’r afael â’r problemau hynny a’u datrys. Mae meysydd blaenoriaeth datblygiad dysgwyr yn cynnwys medrau datrys problemau ac ymwybyddiaeth ac addysg cyfiawnder cymdeithasol.

Dirfodaeth

Mae dirfodaeth addysgol yn hyrwyddo dysgu a gyfarwyddir gan fyfyrwyr, gyda dysgwyr yn canolbwyntio ar y meysydd astudio sy’n datblygu eu hymdeimlad o’u hunain orau – eu cymeriad a’u credoau – yn ogystal â’u hystyr, eu pwrpas, a’u dealltwriaeth o fywyd ei hun.

Positifiaeth

Athroniaeth sy’n canolbwyntio ar yr athro yw positifiaeth addysgol sy’n honni mai gwybodaeth yw’r gwir absoliwt, ac y gall myfyrwyr ddysgu’r wybodaeth hon trwy ddulliau hyfforddi priodol a arweinir gan yr athro.

Lluniadaeth

Mae lluniadaeth addysgol yn gwrthod y syniad bod dysgwyr yn amsugno gwybodaeth yn oddefol. Yn hytrach, mae’n honni bod myfyrwyr yn llunio gwybodaeth a sgiliau yn seiliedig ar eu profiadau a’r wybodaeth y maent yn ei derbyn a’i phrosesu.

Ymddygiadaeth

Mae ymddygiadaeth addysgol, a elwir hefyd yn ddamcaniaeth dysgu ymddygiadol, yn archwilio sut mae pobl yn dysgu, ac yn honni bod pob ymddygiad yn cael ei ddysgu trwy ryngweithio amgylcheddol. Gyda hyn mewn golwg, mae addysgeg ymddygiadaeth yn dibynnu ar atgyfnerthu i hwyluso dysgu – mae dysgwyr yn cael adborth cyson am eu perfformiad trwy waith cartref wedi’i raddio, sgôr prawf, ac ati.

Ceidwadaeth

Mae ceidwadaeth addysgol yn ymroddedig i gwricwla traddodiadol a dulliau addysgu. Anogir dysgwyr i gymathu o fewn diwylliant sefydledig, a chânt eu hannog i beidio â mynegi unigolyddiaeth. Mae addysg grefyddol hefyd yn fwy tebygol o fod yn rhan o’r cwricwlwm.

Dyneiddiaeth

Gyda thebygrwydd i adferiadaeth gymdeithasol a dirfodaeth, mae dyneiddiaeth addysgol yn athroniaeth addysg sy’n canolbwyntio ar y myfyriwr ac sy’n annog dysgwyr i fynnu rheolaeth ar eu haddysg eu hunain. Gwahoddir myfyrwyr i astudio’r pwnc sydd o ddiddordeb mwyaf iddynt, a blaenoriaethu gweithgareddau sy’n ennyn diddordeb popeth o’u deallusrwydd a’u sgiliau ymarferol i’w teimladau, eu sgiliau cymdeithasol, a’u galluoedd artistig.

Pragmatiaeth

Mae pragmatiaeth addysgol yn honni y dylai addysg ddysgu’r wybodaeth a’r sgiliau sy’n ymarferol am oes i ddysgwyr. Mae pragmatyddion hefyd yn credu y dylai addysg annog myfyrwyr i dyfu i fod yn bobl well.

Prif leisiau mewn athroniaeth addysgol

Gellir olrhain athronwyr addysg mor bell â’r hen Roeg, gydag athronwyr cynnar megis Plato a Socrates yn hyrwyddo syniadau am addysg a’i dylanwad sylweddol ar gymdeithas.

Yn y canrifoedd ers hynny, mae syniadau ac athroniaethau addysgol wedi datblygu gyda mewnbwn gan amrywiaeth o athronwyr ac addysgwyr. Mae rhai o’r unigolion hyn yn cynnwys:

• Jean-Jacques Rousseau. Yn hytrach na chanolbwyntio ar dechnegau ymarferol ar gyfer rhannu gwybodaeth, credai’r athronydd o Genefan, Rousseau, y dylai addysg ddatblygu cymeriadau ac addysg foesol dysgwyr, a helpodd i baratoi’r ffordd ar gyfer athroniaethau Kantian i ddod.
• Immanuel Kant. Credai’r athronydd Almaeneg Immanuel Kant fod addysg yn gwbl angenrheidiol, gan ddweud, “Dim ond trwy addysg y gall y bod dynol ddod yn ddynol. Nid yw’n ddim byd ond yr hyn y mae addysg yn ei wneud ohono.”
• John Dewey. Datblygodd yr athronydd Americanaidd Dewey y syniad bod rhyngweithio cymdeithasol yn ysgogi addysg effeithiol, ac y dylai ysgolion fod yn sefydliadau cymdeithasol.
• Harvey Siegel. Yn fwy diweddar, mae’r athronydd Americanaidd Harvey Siegel wedi pwyso am ddatblygu sgiliau meddwl yn feirniadol fel elfen sylfaenol o addysg.

Beth yw amcanion athroniaeth addysgol?

Gall polisïau addysgol amrywio, ond fel arfer eu nod yw cynorthwyo â datblygu cwricwla a thechnegau addysgu sy’n helpu dysgwyr i ennill y wybodaeth a’r sgiliau sydd eu hangen arnynt i lwyddo yn y byd go iawn. Gellir defnyddio’r athroniaethau hyn hefyd i gefnogi rhanddeiliaid pwysig ym myd addysg, megis y rhai sy’n llunio polisi addysgol ac eiriolwyr addysg lefel uchel.

Mae athroniaeth addysg yn y Deyrnas Unedig yn cael ei hyrwyddo trwy Gymdeithas Athroniaeth Addysg Prydain Fawr (PESGB) , sy’n rhedeg y Journal of Philosophy of Education .

Beth yw’r gwahaniaeth rhwng athroniaeth addysg ac athroniaeth addysgol?

Athroniaeth addysg yw’r gangen o athroniaeth sy’n ymwneud ag addysg. Mae athroniaethau addysgol, ar y llaw arall, yn aml yn cael eu datblygu o fewn sefydliad neu sefydliad addysgol i fynegi credoau a gwerthoedd addysgol craidd y corff.

Datblygwch eich gyrfa mewn addysg

Ystyriwch y seiliau athronyddol a damcaniaethol diweddaraf sy’n gysylltiedig â’ch gwaith ymarferol mewn addysg gyda’r radd MA Addysg 100% ar-lein dysgu o bell gan Ysgol Reolaeth Gogledd Cymru. Bydd y radd meistr hon yn adeiladu ar eich gwybodaeth bresennol am addysg gyda chynnwys cwricwlwm sy’n canolbwyntio ar yrfa i’ch helpu i ddod yn fwy effeithiol fel addysgwr, ac yn fwy llwyddiannus yn eich gyrfa.

Yn ogystal â modiwlau craidd mewn meysydd sylfaenol o theori ac ymarfer addysgol, megis technolegau dysgu, addysgeg feirniadol, a meddwl yn feirniadol, byddwch hefyd yn ymgymryd â modiwl sy’n ymdrin â theori ac athroniaeth mewn addysg. Bydd y modiwl hwn yn eich galluogi i gynnal dadansoddiad beirniadol a systematig o’r cysylltiadau rhwng astudio athroniaeth, addysg, ymchwil ac ymarfer academaidd. Byddwch yn gwerthuso’n feirniadol ymagweddau athronyddol a damcaniaethau perthnasol sy’n dylanwadu ar addysg yn eich cyd-destun ar hyn o bryd. Byddwch hefyd yn myfyrio’n feirniadol ar eich gwerthoedd addysgol eich hun a sut mae’r rhain yn gweithredu fel pwynt cyfeirio ar gyfer eich ymarfer eich hun. Yn sail i’r modiwl hwn mae’r angen i chi fyfyrio’n feirniadol ar rôl eich athroniaeth bersonol yn eich ymarfer addysgol eich hun sy’n seiliedig ar dystiolaeth, ymchwil addysgol, a dysgu proffesiynol.