Wi-Fi Cyhoeddus: sut i gadw’n ddiogel tra byddwch chi wedi cysylltu

Mae Wi-Fi Cyhoeddus bron ym mhob man y dyddiau hyn. Pryd bynnag y byddwch chi i ffwrdd o’ch llwybrydd cartref neu swyddfa, mae’n debygol na fydd rhaid i chi ddefnyddio data eich ffôn symudol os nad ydych chi am wneud hynny. Mae rhai o rwydweithiau ffonau symudol mwyaf y DU yn cynnig poethfannau Wi-Fi rhad ac am ddim – hyd yn oed i bobl nad ydyn nhw’n gwsmeriaid – ac mae llawer o leoedd yn cynnig Wi-Fi rhad ac am ddim i gwsmeriaid ac ymwelwyr.

Mae O2 a Sky, er enghraifft, gyda’i gilydd yn cynnig mwy na 35,000 o boethfannau rhad ac am ddim mewn mannau cyhoeddus ledled y wlad, ac maen nhw ar gael hyd yn oed i’r rhai nad ydynt yn defnyddio eu rhwydweithiau. Rydych chi hefyd yn debygol o allu defnyddio cysylltiad Wi-Fi rhad ac am ddim mewn lleoedd fel bwytai cadwyn, siopau coffi, amgueddfeydd a meysydd awyr.

Sut i gysylltu â Wi-Fi cyhoeddus

P’un a ydych chi’n defnyddio iPhone neu un o’r gwahanol ddyfeisiau Android sydd ar gael, gallwch gael mynediad rhad ac am ddim i’r rhyngrwyd drwy boethfannau Wi-Fi cyhoeddus drwy ymweld â’r gosodiadau ar eich dyfais a chwilio am eich opsiynau Wi-Fi, ac yna dewis poethfan rydych chi’n ymddiried ynddi.

Ond cofiwch, mae ambell beth y dylech chi fod yn ymwybodol ohono wrth ddefnyddio rhwydwaith Wi-Fi cyhoeddus.

1. Nid yw pob un ohonynt yn rhad ac am ddim. Er enghraifft, os ydych chi am ddefnyddio poethfan BT ond nad ydych chi’n gwsmer BT, bydd angen i chi dalu naill ai ar alw fesul awr neu fesul diwrnod, neu gofrestru ar gyfer cynllun tanysgrifio.
2. Mae cyflymder y cysylltiad fel arfer yn eithaf araf, felly fel arfer nid yw’n addas ar gyfer ffrydio cerddoriaeth neu fideos.
3. Yn bwysicaf oll, mae angen i chi gofio na fydd eich cysylltiad o reidrwydd yn ddiogel pan fyddwch chi’n defnyddio’r rhwydweithiau di-wifr hyn, a gall hyn eich gadael yn agored i nifer o fygythiadau.

Y risgiau o ddefnyddio Wi-Fi cyhoeddus

Mae seiberddiogelwch yr un mor bwysig pan fyddwch chi’n cyrchu’r rhyngrwyd ar ddyfais symudol ag ydyw pan fyddwch chi’n defnyddio’ch cyfrifiadur a chysylltiad diogel gartref. Ac os ydych chi’n defnyddio cysylltiad Wi-Fi cyhoeddus, gallwch fod mewn mwy o berygl o ildio i sgam gan hacwyr neu seiberdroseddwyr eraill.

Gall y risgiau hyn gynnwys:

• Drwgwedd. Gellir plannu firysau, mwydod, ceffylau Trojan, meddalwedd wystlo a meddalwedd hysbysebu a’u gosod ar eich dyfais heb i chi wybod a heb eich caniatâd.
• Dwyn. Gall troseddwyr gael gafael ar eich data personol, gwybodaeth sensitif, manylion cerdyn credyd, cyfrineiriau cyfryngau cymdeithasol, a mwy, ar-lein os nad ydych chi’n amddiffyn eich hun yn eu herbyn.
• Ymosodiadau dyn yn y canol. Yn cael eu galw hefyd yn ymosodiadau canol, mae’r senarios hyn yn digwydd pan fydd seiberfwlio yn rhyng-gipio cyfathrebu – h.y. data neu neges – rhyngoch chi a’r endid rydych chi’n ceisio cyfathrebu ag ef.
• Efeilliaid drwg. Rhwydweithiau Wi-Fi yw’r rhain sy’n ymddangos yn ddilys, ond nid ydyn nhw’n ddilys. Er enghraifft, efallai eich bod yn Starbucks ac yn gweld ‘Starbucks2’ fel rhwydwaith Wi-Fi agored. Efallai y bydd rhai’n tybio bod y rhwydwaith yn ddiogel i’w ddefnyddio, ond yn yr achos hwn, nid Wi-Fi Starbucks ar gyfer cwsmeriaid yw hwn – ond sgamiwr clyfar sydd wedi eich twyllo i gael mynediad i’w rhwydwaith fel y gallant ddilyn eich gweithgarwch ar-lein.

Awgrymiadau i gadw’n ddiogel wrth ddefnyddio poethfan Wi-Fi cyhoeddus

Mae nifer o bethau y gallwch chi eu gwneud i roi hwb i’ch diogelwch Wi-Fi cyhoeddus wrth ddefnyddio cysylltiad rhyngrwyd cyhoeddus.

Yr awgrym gorau yw bod yn ofalus. Smaliwch y gall unrhyw beth rydych chi’n ei ddefnyddio neu’n ei rannu ar-lein wrth ddefnyddio Wi-Fi heb ei ddiogelu – neu boethfannau mynediad Wi-Fi cyhoeddus eraill – gael eu gweld gan rywun arall.

Dylech analluogi neu gyfyngu ar rannu ffeiliau, bod yn ystyriol o ddata personol neu sensitif rydych chi’n ei rannu – fel manylion banc, manylion mewngofnodi, ac yn y blaen – a bod yn wyliadwrus yn erbyn unrhyw bwyntiau mynediad sy’n ymddangos yn amheus neu’n anghyfreithlon. Byddwch yn wyliadwrus, hefyd, o unrhyw rwydweithiau sy’n codi materion dilysu, neu’n gofyn i chi roi llawer o wybodaeth bersonol, fel eich rhif ffôn, y tro cyntaf y byddwch chi’n ei ddefnyddio i gael mynediad i’r rhyngrwyd.

Dyma ychydig o ragofalon ychwanegol y gallwch chi eu cymryd:

• Ymweld â gwefannau HTTPS yn unig.

Mae eich cysylltiad yn ddiogel ac wedi’i amgryptio os byddwch chi’n gweld HTTPS yn yr URL gwe rydych chi’n ymweld ag ef.

Fodd bynnag, cofiwch na fydd hyn bob amser yn golygu bod y wefan ei hun yn ddilys. Nid yw’r ffaith bod gwefan sgamiwr wedi’i hamgryptio yn newid y ffaith ei bod yn wefan i sgamiwr.

• Defnyddio ap Rhwydwaith Preifat Rhithwir (VPN).

Drwy osod cleient VPN ar eich dyfais, byddwch yn ennill cyfeiriad IP newydd ac yn amgryptio’r data sy’n teithio i’ch dyfais ac oddi arni. Mae hyn yn golygu na fydd pobl sy’n defnyddio’r un rhwydwaith – neu weithredwr y rhwydwaith ei hun – yn gallu gweld eich gweithgarwch na’ch manylion yn hawdd.

Mae yna opsiynau VPN taledig gan fusnesau gwrth-feirws a seiberddiogelwch fel Norton a Kaspersky. Mae’r rhain yn gweithio ar gyfer system weithredu Apple iOS a system weithredu Android ar gyfer dyfeisiau symudol, yn ogystal ag ar Mac a Windows.

Gallech hefyd roi cynnig ar ddefnyddio estyniad Rhwydwaith Preifat Firefox, sydd yn rhad ac am ddim am gyfnod cyfyngedig o amser bob mis. Mae’n caniatáu i chi droi ei ‘rwydwaith preifat’ ymlaen pan fyddwch chi’n defnyddio Wi-Fi cyhoeddus ac eisiau amgryptio eich gweithgarwch.

• Gwirio eich gosodiadau Wi-Fi fel mater o drefn

Efallai y bydd gan eich ffôn swyddogaeth lle mae’n cysylltu’n awtomatig ag unrhyw wasanaeth Wi-Fi agored sydd ar gael. Gallwch analluogi’r gosodiad hwn yn eich dewisiadau system i sicrhau nad yw’n digwydd.

Dylech hefyd sicrhau eich bod yn dileu neu ‘anghofio’ unrhyw rwydwaith cyhoeddus rydych chi’n ei ddefnyddio ar ôl i chi orffen ei ddefnyddio. Mae hyn yn golygu na fydd eich ffôn yn cofio’r rhwydwaith, ac na fydd yn ceisio cysylltu ag ef eto yn awtomatig yn y dyfodol.

Ac os oes gennych chi unrhyw amheuaeth, byddwch yn ddiogel a chadw at ddefnyddio’ch data symudol, yn hytrach na defnyddio rhwydwaith cyhoeddus. Mae hyn yn arbennig o bwysig pan fyddwch chi ar-lein i wirio eich manylion banc neu ddata sensitif iawn arall.

Eisiau cadw’n ddiogel ar-lein – a helpu eraill i gadw’n ddiogel hefyd?

Mae bygythiadau newydd yn dod i’r amlwg ar-lein bob dydd, sef un o’r rhesymau pam mae busnesau angen pobl sydd â sgiliau seiberddiogelwch i helpu i leihau risgiau posibl.

Gallwch ddiogelu eich gyrfa ar gyfer y dyfodol gyda’r MBA Seiberddiogelwch o Ysgol Reolaeth Gogledd Cymru.  Mae’r radd hyblyg yn cael ei hastudio 100% ar-lein, ac mae’n ddelfrydol ar gyfer gweithwyr proffesiynol – p’un a oes ganddynt gefndir mewn cyfrifiadureg ai peidio – sydd am wella eu rhagolygon gyrfa drwy ddatblygu gwybodaeth a sgiliau seiberddiogelwch poblogaidd.