Beth yw rôl seicolegydd addysg mewn ysgolion?

Mae seicolegwyr addysg (EPs) yn arbenigwyr datblygiad plant sydd gan ran hanfodol i’w chwarae mewn ysgolion. Maen nhw’n gweithio gyda phlant oed ysgol sydd ag anawsterau dysgu neu anghenion addysgol arbennig eraill – yn ogystal â’u hathrawon a’u rhieni – i sicrhau bod gan bob unigolyn ifanc y cymorth a’r offer sydd eu hangen arnynt i lwyddo yn yr ysgol.

Mewn ysgolion, mae seicolegwyr addysg yn:

• asesu anghenion dysgu a datblygiad plant
• creu a gweithredu ymyriadau sy’n cynorthwyo datblygiad addysgol, cymdeithasol, ymddygiadol a seicolegol
• ymgynghori ag athrawon, rhieni, a gweithwyr proffesiynol eraill – fel cymhorthwyr addysgu ac ymgynghorwyr o awdurdodau lleol – i greu amgylchedd cwbl gefnogol lle gall pob plentyn gyrraedd ei lawn botensial.

Beth yw cyfrifoldebau seicolegwyr addysg mewn ysgolion?

Wrth weithio gyda phlant mewn lleoliadau cyn ysgol ac yn yr ysgol, mae seicolegwyr addysg yn gyfrifol am:

• Gweithio gyda phlant yn uniongyrchol: treulio amser gyda phlant unigol mewn ystafelloedd dosbarth, mewn grwpiau gyda disgyblion eraill neu addysgwyr, ac yn ystod sesiynau un i un i ddarparu cymorth dysgu ychwanegol. Mae hyn yn aml yn digwydd ar ôl i unigolyn ifanc ag amheuaeth o anhawster dysgu gael ei gyfeirio at ei wasanaeth seicoleg addysg leol.
• Cynnal asesiadau: defnyddio nifer o dechnegau gwahanol i asesu gofynion dysgu plant.
• Rhoi diagnosis: rhoi diagnosis o anawsterau ac anableddau dysgu.
• Cydweithio â phobl eraill: nid yw seicolegwyr addysg yn gweithio ar eu pen eu hunain. Agwedd arwyddocaol o’u rôl yw ymgynghori ag eraill – gan gynnwys rhieni, gofalwyr, athrawon ac addysgwyr, gweithwyr proffesiynol Cydlynwyr Anghenion Addysgol Arbennig (CAAA), gweithwyr cymdeithasol, a therapyddion iaith a lleferydd – i sicrhau bod dysgwyr ifanc yn cael cymorth tîm llawn.
• Cynllunio a rhoi cynlluniau ymyrraeth a strategaethau ar waith ar gyfer llwyddiant addysgol: gwneud argymhellion i gefnogi addysg plentyn. Byddant yn helpu i weithredu’r argymhellion hyn ac yn sicrhau bod y rhaglenni’n cael eu cynnal.

Rhesymau pam y gall plentyn weld seicolegydd addysg

Mae nifer o resymau pam y gall plentyn gael ei gyfeirio at seicolegydd addysg, neu weithio gydag un. Er enghraifft, efallai y byddant yn cael anhawster canolbwyntio ar eu gwaith ysgol, neu reoli eu hymddygiad a’u hemosiynau mewn sefyllfaoedd cymdeithasol. Gallai eu hanawsterau hefyd ddeillio o anabledd corfforol neu gyflwr sydd wedi cael diagnosis, fel:

• problemau gyda’u golwg neu glyw
• Anhwylder Diffyg Canolbwyntio a Gorfywiogrwydd (ADHD)
• Dyslecsia
• Anhwylder Sbectrwm Awtistiaeth (ASD)
• Dyspracsia
• heriau iechyd meddwl, fel gorbryder.

Beth yw manteision defnyddio seicolegydd addysg yn yr ystafell ddosbarth?

Un o fanteision allweddol ymyrraeth seicolegydd addysg yw ei fod yn sicrhau bod pob plentyn, o bob gallu, yn gallu cymryd rhan lawn mewn lleoliadau addysgol a chael addysg gyflawn.

Yn ôl Inquire, gwasanaeth cynghori ar gyfer cymorth dysgu ychwanegol, mae gwaith seicolegwyr addysg mewn ysgolion yn helpu addysgwyr i gynorthwyo plant fel y gallant gael eu cynnwys yn llawn ym mywyd y dosbarth, yr ysgol a’r gymuned:

“Maen nhw’n rhoi cyngor i benaethiaid a staff ysgol lle bo angen, ac yn darparu hyfforddiant i helpu staff i ddatblygu sgiliau i gynorthwyo plant ag anghenion penodol a gwella dysgu pob plentyn,” dywed Inquire, gan ychwanegu bod seicolegwyr addysg hefyd yn helpu ysgolion i gyfathrebu am anghenion a phlentyn a chynnwys rhieni yn llawn yn y broses – elfen bwysig mewn unrhyw gynllun ymyrryd.

Trwy eu gwaith mewn ysgolion, gall seicolegwyr addysg hefyd:

• nodi a mynd i’r afael â phroblemau dysgu ac ymddygiad ym mlynyddoedd cynnar addysg
• datblygu a rhoi cynlluniau ymyrraeth wedi’u teilwra i bob disgybl ar waith
• darparu cymorth ac arweiniad ychwanegol i athrawon a rhieni
• gwella ansawdd cyffredinol yn yr ysgol trwy ddarparu cyngor ac argymhellion yn seiliedig ar yr ymchwil diweddaraf.

Beth yw pum cymhwysedd craidd seicolegydd addysg?

Ymgynghori a chyngor

Mae seicolegwyr addysg yn ymgynghori ac yn cynghori plant ag anghenion addysgol arbennig, ond maent hefyd yn darparu ymgynghoriad a chyngor i weithwyr proffesiynol addysg eraill, megis athrawon.

Yn ogystal, gellir galw ar seicolegwyr addysg i helpu i ddatblygu – neu roi adborth ar – bolisïau neu raglenni addysg newydd.

Asesiad

Mae asesiadau fel arfer yn ymarferion parhaus. Bydd seicolegwyr addysg yn siarad â’r plentyn y maent yn ei asesu, yn ogystal â’u rhieni a’u hathrawon – ddoe a heddiw. Yn ogystal byddant yn dadansoddi gwaith ysgol plentyn, yn ei arsylwi yn ei ystafell ddosbarth, ac yn ystyried amrywiaeth o ffactorau, megis ei sgiliau academaidd, datblygiad cymdeithasol ac emosiynol, ymddygiad, a sgiliau gwybyddol, megis cof a sylw.

Ymyrraeth

Mae cynllun ymyrraeth yn dilyn asesiad seicolegydd addysg ar y plentyn. Gall y cynllun hwn gynnwys:

• Argymhellion ar gyfer newidiadau i amgylchedd dysgu’r plentyn fel cymorth ychwanegol neu addasiadau.
• Technegau ac offer i helpu’r plentyn reoli ei emosiynau a’i ymddygiad: er enghraifft, gellir addysgu’r plentyn am fecanweithiau ymdopi ar gyfer rhai senarios, neu sut i ryngweithio’n gadarnhaol mewn sefyllfaoedd cymdeithasol.
• Gwybodaeth, cyngor a chamau gweithredu i athrawon, rhieni, a phobl eraill yn rhwydwaith cymorth y plentyn: er enghraifft, gall y cynllun argymell gweithdai ar bynciau fel rheoli ymddygiad, neu ddarparu strategaethau ar gyfer gweithio’n fwy effeithiol gyda’r plentyn yn seiliedig ar ei anghenion dysgu .

Datblygiad proffesiynol a hyfforddiant

Mae’n ofynnol i seicolegwyr addysg ymgymryd â gweithgareddau datblygiad proffesiynol parhaus (DPP) rheolaidd i gynnal eu cofrestriad gyda’r Cyngor Proffesiynau Iechyd a Gofal.

Yn ôl y GIG, gall y gweithgareddau hyn gynnwys:

• dysgu yn y gwaith gyda gweithwyr proffesiynol eraill mewn systemau iechyd neu addysg
• cyrsiau a gweithdai ôl-gymhwysol i ddysgu offer a thechnegau newydd
• gwirfoddoli mewn meysydd cysylltiedig
• mentora seicolegwyr addysg newydd
• cwblhau e-ddysgu i gadw ar y blaen â thueddiadau, damcaniaethau ac ymchwil newydd
• datblygu arbenigeddau newydd.

Ymchwil a datblygiad strategol

Mae ymchwil yn faes hanfodol o seicoleg addysg. Mae ymchwil newydd yn y maes yn llywio damcaniaethau seicolegol newydd, yn cynhyrchu syniadau newydd, ac yn galluogi ymagweddau newydd.

Sut i ddod yn seicolegydd addysg

Mae’n ofynnol i seicolegwyr addysg yn y DU gwblhau gradd seicoleg neu gwrs trosi wedi’i achredu gan Gymdeithas Seicolegol Prydain (BPS) , a rhaid iddynt fod wedi cofrestru gyda’r Cyngor Proffesiynau Iechyd a Gofal (HCPC) .

Ewch â’ch gyrfa mewn addysg i’r lefel nesaf

Beth am ddatblygu dealltwriaeth fanwl o rôl seicolegwyr addysg gyda’r MSc Seicoleg Addysg 100%  ar-lein dysgu o bell o Ysgol Reolaeth Gogledd Cymru, sy’n rhan o Brifysgol Wrecsam.

Mae’r radd feistr hyblyg hon yn archwilio’r cysyniadau seicolegol craidd sy’n sail i ymarfer ym maes seicoleg addysg, ac mae’n ddelfrydol ar gyfer gweithwyr proffesiynol uchelgeisiol mewn ystod eang o rolau ym myd addysg, gan gynnwys athrawon, penaethiaid, rheolwyr ysgol, cydlynwyr anghenion dysgu ychwanegol, a staff cymorth. Trwy eich astudiaethau, byddwch yn dysgu sut i gymhwyso tystiolaeth seicolegol i lunio a gwella arfer ystafell ddosbarth ac addysgol, a datblygu gwybodaeth ym meysydd allweddol seicoleg addysg, gan gynnwys:

• datblygiad plant a phobl ifanc
• anhwylderau ymddygiad a rôl gwytnwch
• anghenion dysgu ychwanegol a dawn
• seicoleg iechyd a lles
• seicoleg fforensig
• deall asesiadau clinigol a seicometreg.