Beth mae seicolegydd addysg yn ei wneud?

Mae seicolegwyr addysg yn cefnogi plant a phobl ifanc, yn ogystal â’u teuluoedd a’u hysgolion, drwy ddefnyddio theori, ymchwil a thechnegau seicolegol i wella eu canlyniadau dysgu, eu sgiliau cyfathrebu a’u lles emosiynol a chymdeithasol.

Mae seicolegwyr addysg yn aml yn gweithio gyda dysgwyr sydd ag anghenion addysgol arbennig. Mae hyn yn cynnwys pobl sydd ag:

• anawsterau dysgu, fel dyslecsia
• cyflyrau ymddygiadol, fel anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd (ADHD)
• anableddau datblygiadol, fel awtistiaeth.

Drwy eu defnydd o asesu, monitro a gwerthuso, gall seicolegwyr addysg helpu pob plentyn a pherson ifanc i gael addysg lawn a chyflawn, gan gefnogi eu dysgu yn ogystal â’u datblygiad cymdeithasol, ymddygiadol a seicolegol.

Pam mae seicolegwyr addysg yn bwysig?

Mae seicolegwyr addysg yn rhan amhrisiadwy o’r system addysgol ehangach, gan helpu i sicrhau bod plant ag anghenion addysgol arbennig yn gallu cymryd rhan mewn amgylcheddau dysgu cefnogol sy’n hyrwyddo datblygiad iach plant. Gallant gefnogi plant sy’n delio ag ystod eang o ofynion neu heriau – o anawsterau canolbwyntio ac anghenion emosiynol, cymdeithasol ac ymddygiadol, i anableddau corfforol ac anghenion synhwyraidd – a’u helpu i gyflawni eu potensial llawn.

Gall gwasanaeth seicoleg addysg cynhwysfawr hefyd ddylanwadu ar ddysgu plant mewn ffyrdd cadarnhaol eraill. Er enghraifft, yn ddiweddar cyhoeddodd Cymdeithas Seicolegol Prydain (BPS) bapur ar rôl seicoleg addysg wrth hyrwyddo addysg gynhwysol:

“Gall Seicolegwyr ddefnyddio eu sgiliau i gymhwyso seicoleg i helpu i adnabod, asesu a datrys

materion drwy ddefnyddio dulliau sy’n defnyddio atebion cydweithredol, gan ddefnyddio adnoddau plant a phobl ifanc, eu teuluoedd a’u cymunedau, staff addysg ac asiantaethau proffesiynol, er mwyn hwyluso addysgeg gynhwysol.”

Beth yw rhai o gyfrifoldebau seicolegydd addysg?

Mae rôl seicolegydd addysg yr un mor amrywiol â’r dysgwyr a’r disgyblion y maent yn gweithio gyda nhw.

Mae’r dyletswyddau arferol yn cynnwys:

• Gweithio’n uniongyrchol gyda phlant – boed yn un-i-un ac mewn grwpiau, yn ogystal â mewn cydweithrediad â gweithwyr addysg a gofal iechyd proffesiynol eraill – i gefnogi eu cyflawniadau addysgol.
• Asesu anghenion plant – addysgol ac emosiynol – gan ddefnyddio amrywiaeth o dechnegau, fel arsylwadau ac asesiadau dysgu.
• Ymgynghori a chydweithio â rhieni ac addysgwyr eraill, yn ogystal â thimau amlasiantaethol, i gasglu gwybodaeth a phenderfynu ar y dulliau gorau o gefnogi dysgu a datblygiad plant unigol.
• Gwneud diagnosis o anableddau ac anawsterau dysgu.
• Cynllunio a datblygu ymyriadau a strategaethau priodol ar gyfer dysgu, yn ogystal â rhaglenni rheoli ymddygiad a therapiwtig.
• Cefnogi ysgolion a theuluoedd i sicrhau bod rhaglenni’n cael eu gweithredu a’u cynnal yn llwyddiannus.
• Goruchwylio atgyfeiriadau gan neu at asiantaethau neu weithwyr proffesiynol eraill, fel uwch neu brif seicolegydd addysg yr awdurdod lleol perthnasol.
• Hyfforddi gweithwyr addysg proffesiynol, fel athrawon a chynorthwywyr addysgu, mewn meysydd sy’n berthnasol i seicoleg addysg, fel lles.
• Cynnal ymchwil newydd ym maes seicoleg addysg a datblygu damcaniaethau seicolegol newydd.
• Darparu ymgynghoriaeth arbenigol a chyfrannu at bolisïau a rhaglenni addysgol newydd.

Wrth gyflawni llawer o’r cyfrifoldebau hyn, mae seicolegwyr addysg yn gweithio mewn ymgynghoriad â’r holl bobl a gweithwyr proffesiynol eraill sy’n ymwneud ag addysg a gofal plentyn. Mae hyn yn cynnwys:

• rhieni a gofalwyr
• athrawon a staff eraill yr ysgol, megis Cydlynwyr Anghenion Addysgol Arbennig (SENCo) proffesiynol
• gweithwyr cymdeithasol a gweithwyr proffesiynol eraill ym maes gofal cymdeithasol.
• meddygon
• swyddogion addysg
• therapyddion iaith a lleferydd.

Ble mae seicolegwyr addysg yn gweithio?

Yn ôl Cymdeithas y Seicolegwyr Addysg (AEP), sef yr undeb llafur a’r gymdeithas broffesiynol ar gyfer seicolegwyr addysgol yn y Deyrnas Unedig, mae seicolegwyr addysg fel arfer yn gweithio yn y sector cyhoeddus.

Mae cyflogwyr cyffredin yn cynnwys:

• awdurdodau lleol, yn enwedig ar gyfer gwasanaethau plant awdurdodau lleol
• Ymddiriedolaethau’r GIG
• Gwasanaethau Iechyd Meddwl Plant a’r Glasoed (CAMHS)
• ysgolion a grwpiau ysgol
• meithrinfeydd a lleoliadau blynyddoedd cynnar a chyn-ysgol eraill
• mudiadau gwirfoddol ac elusennol
• mentrau cymdeithasol
• cwmnïau ymgynghori preifat
• prifysgolion a cholegau, lle mae seicolegwyr addysg newydd yn cael eu hyfforddi.

Mae seicolegwyr addysg eraill yn hunangyflogedig ac yn gweithio fel ymarferwyr unigol ac ymgynghorwyr preifat, neu ar gyfer partneriaethau ymarfer preifat.

Beth yw’r gwahaniaeth rhwng seicolegydd addysg a seicolegydd ysgol?

Yn union fel y mae cyswllt agos rhwng addysg ac ysgolion, ond sy’n bethau gwahanol, felly hefyd seicolegwyr addysg a seicolegwyr ysgol. Mae seicolegwyr ysgol yn canolbwyntio’n llwyr ar ddysgu mewn ysgol, felly mae eu gwaith wedi’i gyfyngu i grwpiau oedran penodol, tra bo seicolegwyr addysg yn edrych yn ehangach, ac yn gweithio gyda phobl ifanc rhwng 0 a 25 oed – a gallant hyd yn oed weithio gydag oedolion hŷn.

Fodd bynnag, mae’n werth nodi bod seicoleg addysg yn y Deyrnas Unedig fel arfer yn cwmpasu agweddau ar seicoleg ysgol, yn hytrach na’u trin fel meysydd ymarfer ar wahân.

Pa gymwysterau sydd eu hangen i fod yn seicolegydd addysg?

Fel arfer, mae’n ofynnol i seicolegwyr addysg gwblhau gradd seicoleg neu gwrs trosi sydd wedi’i achredu gan Gymdeithas Seicolegol Prydain er mwyn ennill Sylfaen Graddedig ar gyfer Aelodaeth Siartredig (GBC). Mae’r rheolau ar gyfer hyfforddiant pellach yn amrywio o fewn gwahanol wledydd yn y Deyrnas Unedig, ond er mwyn ymarfer fel seicolegydd addysg yn y DU, rhaid i bob Seicolegydd Addysg fod wedi cofrestru â’r Cyngor Proffesiynau Iechyd a Gofal (HCPC).

Mae seicolegwyr addysg hefyd fel arfer yn ymgorffori datblygiad proffesiynol parhaus (DPP) yn eu rolau, gan ei fod yn angenrheidiol i gadw eu cofrestriad HCPC. Gall hyn gynnwys amrywiaeth o weithgareddau dysgu a datblygu pellach, fel:

• cyrsiau ôl-gymhwyso
• dysgu dulliau a thechnegau therapiwtig newydd
• mentora hyfforddeion
• datblygu arbenigedd, fel arbenigedd mewn grŵp oedran neu gyflwr penodol
• dysgu ac addasu technolegau newydd i ymarfer seicoleg addysg.

Gwella profiadau yn yr ystafell ddosbarth drwy seicoleg addysg

Datblygu’r sgiliau seicolegol i fod yn addysgwr eithriadol gyda’r MSc Seicoleg Addysg 100% ar-lein a dysgu o bell o Ysgol Reoli Gogledd Cymru, sy’n rhan o Brifysgol Wrecsam.

Mae’r radd meistr hon wedi’i chreu i arfogi gweithwyr addysg proffesiynol – gan gynnwys athrawon, penaethiaid, rheolwyr ysgolion, cydlynwyr anghenion dysgu ychwanegol, a staff cymorth, ymysg eraill – gyda dealltwriaeth gynhwysfawr o rôl seicolegwyr addysg, yn ogystal â’r cysyniadau seicolegol craidd sy’n sail i ymarfer ym maes seicoleg addysg.

Byddwch yn dysgu sut i gymhwyso tystiolaeth seicolegol i lywio a gwella arferion dosbarth ac addysgol, a datblygu gwybodaeth mewn meysydd allweddol o seicoleg addysg, gan gynnwys:

• datblygiad plant a phobl ifanc
• anhwylderau ymddygiad a rôl gwydnwch
• anghenion dysgu ychwanegol a dawn
• seicoleg iechyd a lles
• seicoleg fforensig
• dealltwriaeth o asesiadau clinigol a seicometrig.